5362 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanunu’nun “Aylık ücretler ve huzur hakları” başlıklı 56 ncı maddesine göre, huzur hakları, ücretler ile yolluk ve konaklama ücretleri Kanunda belirtilen hadleri aşmamak kaydıyla ilgili esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluşlarının genel kurullarınca belirlenmektedir. Genel kurula sunulan Tahmini Bütçe genel kurulda onaylandıktan sonra kesinleşmekte ve Oda yönetimine harcama yapmak ve gelir toplama konularında yetki verilmiş olmaktadır. Dolayısıyla genel kurulun onayına sunulmayan bir harcama (ücret ve huzur hakları dahil) hukuki sorumluluk doğuracaktır. Ancak bu eksikliğin bir sonraki genel kurula sunulmak suretiyle giderilmesi ve hukuki sorumluluğun kaldırılması da mümkündür. Anılan Kanunun 56 ncı maddesine göre;
a) Yönetim kurulu başkanlarına;
– Odalarda üye sayısı 100 – 500 olan odalarda asgari ücret, 501 – 1500 olan odalarda asgari ücretin iki katı, 1501 – 3000 olan odalarda asgari ücretin üç katı, 3001 – 10000 olan odalarda asgari ücretin dört katı, 10001 ve daha fazla üyesi olan odalarda asgari ücretin beş katı,
– Birliklerde üye oda sayısı 25’e kadar olanlarda asgari ücretin üç katı, 26-50 olanlarda asgari ücretin dört katı, 51-100 olanlarda asgari ücretin beş katı, 101-150 olanlarda asgari ücretin altı katı, 151 ve daha fazla olanlarda asgari ücretin yedi katı,
– Federasyonlarda üye oda sayısı 50’ye kadar olanlarda asgari ücretin beş katı, 51-100 olanlarda asgari ücretin altı katı, 101 ve daha fazla olanlarda asgari ücretin yedi katı,
b) Yönetim kurulu başkan vekillerine; yönetim kurulu başkanları için belirtilen miktarların 2/4’ü,
c) Denetim kurulu üyelerine; yönetim kurulu başkanları için belirtilen ücretlerin 1/4’ü,
ç) Disiplin kurulu üyelerine; yönetim kurulu başkanları için belirtilen ücretlerin 1/4’ü,
aylık ücret olarak ödenir.
Aylık ücret almayan yönetim kurulu üyelerine katıldıkları toplantı başına yönetim kurulu başkanları için belirtilen ücretlerin 1/5’i huzur hakkı ödenir.
Durum aşağıda tablo olarak gösterilmiştir. (2024 yılı asgari ücretin net 17.002 ve brüt 20.002,5 TL olarak belirlendiğinden bu değerler üzerinden hesaplama yapılmıştır. Hesaplamada üye sayısı 1501-3000 olan oda örnek alınmıştır.)
| İLGİLİ ORGAN ÜYESİ | ÖDEME ŞEKLİ | ÖDEME HESABI | ÖDEME MİKTARI (üye sayısı 1501-3000 olan oda) |
| Yönetim Kurulu Başkanı | Aylık Ücret | Odalarda üye sayısı 1501-3000 olan odalarda brüt asgari ücretin 3 katı | 60.007,5 TL |
| Denetim Kurulu | Aylık Ücret | Başkana ödenen ücretin çeyreği (1/4) | 12.001,5 TL |
| Yönetim Kurulu Üyeleri | Huzur Hakkı | Katıldıkları toplantı başına Başkana ödenen ücretin beşte biri (1/5) | 12.001,5 TL (Toplantı başına) |
| Merkez Dışından Gelen – Genel kurul üyeleri, – Başkanlar kurulu üyeleri, – Yönetim Kurulu üyeleri, – Denetim Kurulu üyeleri, – Disiplin kurulu üyeleri, ve bunların görevlen- dirilmeleri halinde; | Yolluk ve Konaklama ücretleri (yurt içi-dışı harcırah) | Yurt içi harcırah asgari ücretin 1/5 inden, Yurt dışı harcırahları ise en yüksek devlet memuruna ödenen günlük harcırahtan fazla olamaz | 4.000,5 TL (En fazla yurtiçi harcırah) 182 $ (2023 yılı için en yüksek devlet memuruna ödenen yurt dışı harcırah) |
Bu ücretler brüt asgari ücret üzerinden net olarak ödenmektedir. Belirlenen ödemelerin üstünde alınan ücret ve huzur hakları haksız ödeme kabul edilerek ilgilisi tarafından Odaya iade edilmesi gerekmektedir. Oda genel kurulunda bu ücretlerin altında belirleme yapılması mümkündür.
5362 sayılı Kanunun “Aylık ücretler ve huzur hakları” başlıklı 56 ncı maddesinin ilk fıkrasının (e) bendinde;
“e) Aylık ücret almayan yönetim kurulu üyelerine katıldıkları toplantı başına (a) bendinde belirtilen ücretlerin 1/5’i huzur hakkı,”
ödeneceği belirtilmiştir. Aynı maddenin üçüncü fıkrasında ise;
“Esnaf ve sanatkarlar meslek kuruluşlarının yetkili organ üyelerinin yurt içi harcırahları, asgari ücretin 1/5’inden, yurt dışı harcırahları ise en yüksek Devlet memuruna ödenen günlük harcırahtan fazla olamaz.”
denilmiştir. (En yüksek devlet memuru Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanı olarak belirlendiğinden yurt dışı harcırahının belirlenmesinde bu memura ödenen miktar dikkate alınacaktır.)
Anılan maddede, ücret ve huzur haklarının miktarı belirtilmiş ancak meslek kuruluşları organlarında görevli olanların yolluğa esas görevlendirme sayıları, (örneğin ilçedeki bir Oda başkanının her hafta 3-4 gün İl Merkezindeki Birliğe görevlendirilmesi ve harcırah ödenmesini yasaklayan bir hüküm yoktur.) ve yönetim kurulu toplantı sayıları (Oda yönetim kurulunun her gün toplantı yapmasını engelleyen bir hüküm yoktur), gibi konular anılan Kanun ve Odalarla ilgili yönetmeliklerde açıklığa kovuşturulmamıştır.
Bu nedenle Oda yönetim kurulunun örneğin ayda 20 toplantı yapmasını engelleyen bir hüküm olmaması nedeniyle yönetim kurulu üyelerinin alacağı huzur hakkı miktarının yönetim kurulu başkan ve/veya vekili ücretini geçmesi mümkün olabilecek ve Kanunla belirlenen ücret sınırlamasının da bir anlamı kalmayacaktır. Çünkü Kanun, yönetim kurulu üyeleri için katıldıkları toplantı başına huzur hakkı miktarını belirlemiştir. Bu husustaki tek sınırlama tahmini bütçede gösterilecek toplantı başına huzur haklarının yüksekliği nedeniyle ücret ve huzur haklarına ilişkin harcama kaleminin genel kurulun onayından geçmeme ihtimalidir. Ancak odaların genel kurul toplantılarına katılım sayılarının azlığı dikkate alındığında bu kontrol mekanizmasının da güçlü olmadığı söylenebilir. Bu hususların yapılacak düzenlemelerle açıklığa kavuşturulması gerektiği değerlendirilmektedir.