5362 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanunu’na göre, esnaf ve sanatkârların sicil ve oda kayıtları ile esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluşlarının iş ve işlemleri, elektronik ortamda Ticaret Bakanlığının e- esnaf ve sanatkâr veri tabanı (ESBİS) üzerinden gerçekleştirilmektedir.
Yine Kanunun “Kayıt ücreti, aidat, katılma payı, düzenlenecek belge ve hizmet ücretleri” başlıklı 61 inci maddesine göre, üyelerin odalara, odaların birlik ve federasyonlara, birlik ve federasyonların Konfederasyona ödeyeceği kayıt ücreti, yıllık aidat ve katılma payları ile esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluşlarının düzenledikleri belge ve yaptıkları hizmet karşılığı ücretler şunlardır:
a) Üyenin sicile ilk kayıt yapılması sırasında ödeyeceği kayıt ücreti, asgari ücretin onda birinden az, yarısından fazla olamaz. Kayıt ücreti, esnaf ve sanatkârların sicil kaydı esnasında sicil müdürlüğü tarafından tahsil edilir.
b) Üyenin odaya ödeyeceği yıllık aidat, asgari ücretin onda birinden az, yarısından fazla olamaz. Kayıt ücretinin alındığı yıl için ayrıca yıllık aidat alınmaz.
c) Odaların birlik ve üyesi oldukları federasyonlara, birlik ve federasyonların Konfederasyona, her yıl ödeyecekleri katılma payı, ödemeyi yapacak esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluşunun bir önceki yıl gayri safi gelirlerinin % 3’üdür.
ç) Esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluşlarının düzenledikleri ve onayladıkları belgeler ile yaptıkları hizmet karşılığında alacakları ücretlerin miktar ve oranı; maktu olanlarda bu fıkranın (a) ve (b) bentleri uyarınca belirlenecek miktarın onda birinden, nispi olanlarda ise belgede geçen değerin binde onundan fazla olamaz.
Buna göre Esnaf ve Sanatkâr Sicil Müdürlükleri ve Meslek Odalarında yapılan işlemlerden alınan ücretler 3 temel kalemden oluşmaktadır. Bunlar;
-Esnaf sicil harcı(maliye),
-Gazete ilan bedeli,
-Kayıt ücreti, yıllık aidat, katılma payı, belge ve onay bedeli, yapılan hizmet karşılığı,
olarak sınıflandırılabilecektir.
Söz konusu Kanunun anılan maddesine göre, esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluşları tarafından tahsil edilen her türlü gelir, tahsilatı yapan ilgili meslek kuruluşunun banka hesabına yatırılmalıdır. Yine esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluşları ve sicil müdürlüğü hesabına intikal eden paraların meslek kuruluşlarına aktarılacak miktarları, elektronik ortamda tahsil edildikleri anda ilgili meslek kuruluşunun banka hesabına intikal ettirilmelidir.
Yine 5362 sayılı Kanunun “Oda yönetim kurulunun görev ve yetkileri” başlıklı 11’inci maddesinin 1’inci fıkrasının (g) bendinde; Oda üyelerinden yıllık aidatların elektronik ortamda tahsil edileceği,
“Birlik yönetim kurulunun görev ve yetkileri” başlıklı 22’nci maddesinin 1’inci fıkrasının (l) bendinde; Birlik katılma payının ve kayıt ücretinin üye odalardan elektronik ortamda tahsilatının sağlanacağı,
“Federasyon yönetim kurulunun görev ve yetkileri” başlıklı 30’uncu maddesinin 1’inci fıkrasının (j) bendinde; Federasyon katılma payının ve kayıt ücretinin üye odalardan elektronik ortamda tahsilinin sağlanacağı,
yönünde düzenlemelere yer verilmiştir.
Yukarıda yer verilen düzenlemeler uyarınca Oda ve üst kuruluşları tarafından kayıt sırasında ve sonrasında tahsil edilen aidat ve ücretlerin elektronik ortamda ve Banka aracılığıyla yapılması gerekmektedir.
Bu kapsamda yürütülen çalışmalar sonucunda; başta esnaf ve sanatkar sicil müdürlükleri olmak üzere, esnaf ve sanatkar meslek kuruluşlarının iş ve işlemlerine yönelik bir kısım tahsilatlar ESBİS ile Halk Bankası sistemleri arasında yapılan entegrasyon sonucu, 11.06.2012 tarihinden itibaren tüm Türkiye’yi kapsayacak şekilde Halk Bankası şubeleri aracılığı ile Bankanın MINSTAL sistemi üzerinden gerçekleştirilmek suretiyle esnaf ve sanatkarlarımıza yönelik büyük bir hizmet kolaylığı sağlanmıştır. Bugün itibari ile ESBİS sisteminde esnaf ve sanatkârlara tahakkuk ettirilen ödemeler; Halk Bankası İnternet Bankacılığı, Halk Bankası ATM’leri ve Telefon Bankacılığı gibi elektronik ortamlarda da tahsil edilebilmektedir.
TESK’in 2024/88 sayılı Genelgesinde, ESBİS sisteminin yürürlüğe girdiği 2012 yılından bugüne kadar yaklaşık 13 yıl geçmesine rağmen, yapılan denetimlerde; bazı meslek kuruluşlarının halen ESBİS üzerindeki “Bankaya Tahsilat Yap” seçeneğini kullanarak elektronik ortamda tahsilat yapmadıkları bunun yerine sistem üzerindeki “Kasaya Tahsilat Yap” seçeneğini kullandıkları görüldüğü belirtilmiş ve dolayısıyla, meslek kuruluşlarının yöneticileri ve genel sekreterlerinin ileride hukuki ve cezai sorumluluğunun doğmaması için, bundan böyle meslek kuruluşlarınca ESBİS üzerinden yapılacak iş veişlemler sonucu oluşacak tahsilatların, tahsilatın Kanunun öngördüğü şekilde elektronikortamda gerçekleştirilmesini teminen “Bankaya Tahsilat Yap” seçeneğinin kullanılarakyapılması gerektiği vurgulanmıştır.
TESK’in 31.10.2025 tarihli ve 2025/101 sayılı Genelgesinde ise Esnaf ve Sanatkârlar Bilgi Sistemi (ESBİS) üzerinde yapılan tahsilatların, sadece banka üzerinden yapılması amacıyla, 8 Eylül 2025 tarihi itibariyle 16 birliğin ESBİS modülünde “Kasaya Tahsilat Yap” seçeneğinin kaldırıldığı ve ödemelerin sadece banka yoluyla yapılmaya başlandığı bildirilmiştir. Genelgenin devamında ise;
“Esnaf ve sanatkârların üyesi oldukları esnaf ve sanatkâr odalarında yaptıkları işlemlere dair ödemelerin çeşitlendirilmesi adına, Konfederasyonumuz ve Türkiye Halk Bankası A.Ş. arasında imzalanan Protokol kapsamında esnaf ve sanatkârların ödemelerini kredi kartı yoluyla gerçekleştirebilmesi için ESBİS üzerinde gerekli yazılım geliştirmeleri yapılmıştır.
Bu doğrultuda; 10 Kasım 2025 Pazartesi günü gerçek ortama alınacak sistemin canlı ortam testlerinin seçilecek pilot esnaf ve sanatkâr odalarında 17 Kasım 2025 Pazartesi gününe kadar gerçekleştirilmesi öngörülmektedir. Gerçekleştirilen testler sonrasında sistemin baştan sona sorunsuz çalışması durumunda 17 Kasım 2025 Pazartesi günü Türkiye genelinde bulunan bütün esnaf ve sanatkâr odalarında “Kasaya Tahsilat Yap” seçeneği kapatılacak ve ödemeler banka vasıtasıyla veya kredi kartı ile gerçekleştirilecektir.”
denilmiştir.
TESK’in 06.11.2025 tarihli ve 2025/102 sayılı Genelgesinde de 17 Kasım 2025 Pazartesi günü Türkiye genelinde bulunan bütün esnaf ve sanatkâr odalarında “Kasaya Tahsilat Yap” seçeneğinin kapatılacağı ve ödemeler banka vasıtasıyla veya kredi kartı ile gerçekleştirileceği bildirilmiştir.
Esnaf ve sanatkârların karşılaşabilecekleri muhtemel problemlerin ortadan kaldırılması ve söz konusu ödeme yöntemi değişikliğinin kullanılabilmesi için, tüm odaların Halkbank hesabı bulunan ilgili şubeye başvurarak gerekli pos hesabını ivedilikle açtırması gerektiğini hatırlatmak isteriz.