5362 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanunu’na göre esnaf ve sanatkarlar Odaları, tüzel kişiliğe sahip kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarıdır.
Oda kurulmak istenen yerde çalışmakta olan sanat, hizmet ve meslek sahipleri ile esnaftan en az beşyüz kişinin isteği ve Bakanlık izni ile kurulan Odaların organları ise,
– Genel kurul toplantı tarihinden en az altı ay önce odaya kaydolmuş ve Bakanlık e-esnaf ve sanatkâr veri tabanından, ilgili esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluşu tarafından alınacak, genel kurul toplantısına katılacaklar listesine dahil olan üyelerden oluşan Genel Kurul,
-Başkan dahil olmak üzere, üye sayısı 1000’den az olan odalarda yedi, üye sayısı 1000-2000 olanlarda dokuz, 2000’den fazla olan odalarda onbir kişiden oluşan ve genel kurul üyeleri arasından dört yıl süreyle görev yapmak üzere seçilen Yönetim Kurulu,
– Genel kurul üyeleri arasından dört yıl süreyle görev yapmak üzere seçilen üç kişiden oluşan Denetim Kuruludur.
Oda organları arasında sayılan yönetim ve denetim kurulu üyeliğine seçilenlere anılan Kanunda belirlenen ücretler ödenmektedir. Ödenen bu ücretler de asgari ücrete göre belirlenmektedir. Dolayısıyla asgari ücretin değişmesine bağlı olarak oda organlarında görevli kişilere ödenecek ücret ve huzur hakları da değişmektedir.
5362 sayılı Kanunun “Aylık ücretler ve huzur hakları” başlıklı 56’ncı maddesinde;
“Esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluşlarının yönetim kurulu üyelerinin huzur hakları, yönetim kurulu başkanı ve başkan vekilleri ile denetim kurulu ve disiplin kurulu üyelerine verilecek aylık ücretler ile merkez dışından genel kurul, başkanlar kurulu, yönetim kurulu, denetim kurulu ve disiplin kurulu toplantılarına katılacak üyelere ve bunların görevlendirilmelerinde ödenecek yolluk ve konaklama ücretleri, aşağıda belirtilen hadleri aşmamak kaydıyla ilgili esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluşlarının genel kurullarınca belirlenir.
- Yönetim kurulu başkanlarına;
Odalarda üye sayısı 100-500 olan odalarda asgari ücret, 501-1500 olan odalarda asgari ücretin iki katı, 1501-3000 olan odalarda asgari ücretin üç katı, 3001-10000 olan odalarda asgari ücretin dört katı, 10001 ve daha fazla üyesi olan odalarda asgari ücretin beş katı,
Birliklerde üye oda sayısı 25’e kadar olanlarda asgari ücretin üç katı, 26-50 olanlarda asgari ücretin dört katı, 51-100 olanlarda asgari ücretin beş katı, 101-150 olanlarda asgari ücretin altı katı, 151 ve daha fazla olanlarda asgari ücretin yedi katı,
Federasyonlarda üye oda sayısı 50’ye kadar olanlarda asgari ücretin beş katı, 51-100 olanlarda asgari ücretin altı katı, 101 ve daha fazla olanlarda asgari ücretin yedi katı,
Konfederasyonda Genel başkana asgari ücretin on katı,
b) Yönetim kurulu başkan vekillerine; (a) bendinde belirtilen miktarların 2/4’ü,
c) Denetim kurulu üyelerine; (a) bendinde belirtilen ücretlerin 1/4’ü,
d) Disiplin kurulu üyelerine; (a) bendinde belirtilen ücretlerin 1/4’ü,
Aylık ücret,
e) Aylık ücret almayan yönetim kurulu üyelerine katıldıkları toplantı başına (a) bendinde belirtilen ücretlerin 1/5’i huzur hakkı,
Alırlar. Bu ücretler brüt asgari ücret üzerinden net olarak ödenir.
Esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluşlarının yetkili organ üyelerinin yurt içi harcırahları, asgari ücretin 1/5’inden, yurt dışı harcırahları ise en yüksek Devlet memuruna ödenen günlük harcırahtan fazla olamaz.
(…)”
düzenlemesine yer verilmiştir.
Söz konusu maddeden anlaşılacağı üzere ücretler ve huzur hakları asgari ücret üzerinden belirlenmiştir. Ayrıca ödenecek ücretler brüt asgari ücret üzerinden net olarak ödenecektir.
Konuyu bir örnekle açıklamak Kanun maddesinin daha anlaşılır olmasını sağlayacaktır.
Örneğin üye sayısı 3100 olan bir odada yönetim kurulu üye sayısı 11 kişiden oluşacaktır. Kanuna göre yönetim kurulu başkanı, varsa başkan vekili ve denetim kurulu üyeleri “aylık ücret” diğer yönetim kurulu üyeleri ise “huzur hakkı” alacaktır.
Oda üye sayısı 3000 kişiyi geçtiğinden Oda başkanına asgari ücretin 4 katı ücret, başkan vekiline iki asgari ücret ve denetim kurulu üyelerine de bir asgari ücret ödenecektir. Diğer üyelere de Başkanın aldığı toplam ücretin 1/5’i oranında huzur hakkı ödenecektir.
2025 yılı asgari ücret, net olarak 22.104,67 TL ve brüt olarak da 26.005,50 TL olarak belirlenmiştir.
Buna göre 3100 üyesi olan bir Odanın başkanı, başkan vekili, denetim kurulu üyeleri ve diğer yönetim kurulu üyelerinin 2025 yılındaki ücret ve huzur hakları aşağıdaki gibi olacaktır.
| Organ Üyesi | Ödeme Şekli | Ödeme oranı | Ödeme miktarı (TL) |
| Yönetim kurulu Başkanı | Aylık ücret | Brüt asgari ücretin 4 katı | 104.022,00 |
| Başkan vekili | Aylık ücret | Başkana ödenen ücretin 2/4’ü | 52.011,00 |
| Denetim Kurulu üyelerinin her birine | Aylık ücret | Başkana ödenen ücretin 1/4’ü | 26.005,50 |
| Yönetim Kurulu Üyeleri | Huzur hakkı (toplantı başına) | Başkana ödenen ücretin 1/5’i | 20.804,40 |
Yine oda organlarında görevli olanların harcırahları da asgari ücrete göre belirlenmekte olup yukarıdaki örnek özelinde olmak üzere organ üyelerinin yurt içi harcırahları, asgari ücretin 1/5’ine kadar belirlenebilecektir. Yine bu da rakamsal olarak 20.804,40 TL olacaktır.
Oda başkanlarının kendi esnaf faaliyetlerinden elde ettiği kazançlarına nazaran daha cazip hale gelen oda başkanlığı ücretleri, bu görevlerin sürekli hale gelmesine neden olduğu gibi, başkan adayları arasında hizmet yarışı yerine başkanlık maaşını alabilmenin bir mücadelesi ve kavgasına da yol açmaktadır. Bu noktada kendi işini yapmaktan vazgeçen ve tüm amacı Başkanlıkta kalmak olan bir grup ortaya çıkmaktadır.
Asgari ücret artışı, Oda başkanlarının ücretlerinde artış sağlarken oda üyelerinin ödemek zorunda olduğu kayıt ücreti ve yıllık aidatlarda da ciddi bir artışa neden olmaktadır. Zira 5362 sayılı Kanunun 61’inci maddesinde üyenin sicile ilk kayıt yapılması sırasında ödeyeceği kayıt ücreti ile yıllık aidatın, asgari ücretin onda birinden az, yarısından fazla olamayacağı belirtilmiştir. Buna göre belirlenen ve 2025 yılında bir oda üyesinin ödeyeceği yıllık aidat ise 2.800 TL’dir.
Sonuç olarak Oda başkanlarının ücretlerinin yüksek olup olmadığı, temsil ettikleri esnaf ve sanatkarların kazançları ve bu kazançlarıyla ne derecede huzurlu bir hayat yaşamış olduklarıyla ilgilidir. Kendi üyelerinin daha iyi koşullarda yaşamalarını sağlayıcı adımlar atıldığı sürece alınan ücretlerin tartışma konusu yapılmasına gerek yoktur. Ancak yıllık aidatlarını bile öderken uykuları kaçan bir kesimden bahsediyorsak bu ücretlerin hak edilip hak edilmediği üzerinde biraz daha tartışma ihtiyacı ortaya çıkabilecektir.