Bilindiği üzere 5362 sayılı Kanunun 62 nci maddesinde fiyat tarifelerinin hazırlanma ve kullanma şekli belirlenmiş ve ayrıca esnaf ve sanatkârlarca üretilen mal ve hizmetlerin fiyat tarifelerinin belirlenmesine, uygulanmasına ve denetlenmesine dair usul ve esasları düzenlemek amacıyla Esnaf ve Sanatkârlarca Üretilen Mal ve Hizmetlerin Fiyat Tarifeleri Hakkında Yönetmelik yayımlanmıştır.
5362 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanununun “Fiyat tarifelerinin tespit şekli” başlıklı 62 nci maddesinde,
“Bu Kanuna tabi esnaf ve sanatkârlarca üretilen mal ve hizmetlerin fiyat tarifeleri, bağlı bulundukları odalarca hazırlanır ve odanın mensubu olduğu birlik yönetim kurulu tarafından fiyat tarifesinin sunulmasından sonra otuz gün içinde onaylanır veya reddedilir. Onaylanan fiyat tarifesi belediye, mülki amirlik ve ilgili odaya yedi gün içerisinde bildirilir ve bu andan itibaren yürürlüğe girer. Fiyat tarifeleri, uygulanacak azami hadleri gösterir.
Belediyeler veya o yerin en büyük mülki amiri tespit edilen bu tarifeleri uygun bulmadıkları takdirde esnaf teşekkülü ile anlaşmaya varamazlarsa onbeş gün içinde o yerin mülki amirinin ya da görevlendireceği yardımcısının başkanlığında, ticaret ve sanayi veya ticaret odasından bir temsilci ile esnaf ve sanatkârlar odaları birliği temsilcisinden teşekkül edecek bir komisyonda görüşülüp karar verilmesini isteyebilirler.
Komisyon kararları salt çoğunlukla alınır. Komisyon, tarifeleri uygun bulmadığı takdirde tarife yürürlükten kalkar.
Komisyon kararına karşı, ilgililer yazılı bildirim tarihinden itibaren on gün içinde ticari davaları görmeye yetkili mahkeme nezdinde itirazda bulunabilirler. Bu mahkemenin kararı kesindir.”
hükümlerine yer verilmiştir. Yine esnaf ve sanatkârlarca üretilen mal ve hizmetlerin fiyat tarifelerinin belirlenmesine, uygulanmasına ve denetlenmesine dair usul ve esasları düzenlemek amacıyla çıkarılan “Esnaf ve Sanatkârlarca Üretilen Mal ve Hizmetlerin Fiyat Tarifeleri Hakkında Yönetmelik”te de fiyat tarifelerinin hazırlanması ve denetimine ilişkin ayrıntılı düzenlemelere yer verilmiştir.
Anılan Kanun ve Yönetmeliğe göre fiyat tarifelerinin Odalar tarafından hazırlandığı, üyelere satıldığı ve üyelerin de bu tarifeyi kullanmak zorunda olduğu anlaşılmaktadır. Bununla birlikte tarife hazırlanması konusunda bir zorunluluk bulunmadığını belirtmeliyiz. Bu durumda fiyat tarifesini hazırlamayan Odaların üyeleri açısından tarife almak ve bulundurmak gibi bir yükümlülük doğmadığı halde, fiyat tarifesini isteğe bağlı olarak düzenlemiş olan odaların üyeleri açısından hem bedelini ödeyip tarife almak yükümlülüğü doğmakta hem de bunları bulundurmaması halinde işyerinde yapılacak denetim üzerine Birlik disiplin kurulunca disiplin soruşturmasına muhatap kalmaktadırlar.
Bilindiği üzere Odaların belirlediği ve Birliğin onayıyla ve belediyelerin de bilgisine sunularak uygulamaya konulan fiyat tarifelerine uyulması zorunludur. Tarifede belirlenen fiyatların oda üyeleri tarafından kabul edilmemesi tek başına yeterli değildir. Zira iptal edilmediği veya değiştirilmediği sürece fiyat tarifelerine bütün oda üyelerin uyması bir zorunluluktur. Öte yandan fiyat tarifesinin usul ve esasa aykırı olduğu iddiası varsa her bir oda üyesinin, kendisini doğrudan ilgilendiren (iş ve işlemleri idari yargının denetimine tabi kamu kurumu niteliğine sahip meslek kuruluşları olan) Oda ve Birlik yönetim kurulunun, işlem ve kararlarının iptali yönünde dava açmasının da mümkün olduğu düşünülmektedir.
Esnaf ve Sanatkârlarca Üretilen Mal ve Hizmetlerin Fiyat Tarifeleri Hakkında Yönetmelik’in “Fiyat tarifelerine itiraz” başlıklı 6 ncı maddesi aynen;
“(1) Belediyeler veya o yerin en büyük mülki idare amiri, onaylanarak yürürlüğe giren tarifeleri uygun bulmadıkları takdirde, ilgili oda veya birlikle anlaşma sağlayamazlarsa, tarifenin kendilerine tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde 7 nci maddede belirtilen komisyona itiraz edebilirler. İtiraz, onaylanan tarifelerin uygulanmasını durdurmaz.
(2) Komisyon, itirazları başvuru tarihinden itibaren en geç beş gün içinde karara bağlar.
(3) Komisyon, tarifeleri uygun bulmadığı takdirde, kararın birliğe tebliğ tarihinden itibaren tarife yürürlükten kalkar.
(4) Komisyon tarafından alınan kararlar, karar tarihinden itibaren üç gün içinde taraflara yazılı olarak tebliğ edilir.
(5) Komisyona yapılan itirazlarda komisyona ilgili oda yetkilisi de davet edilerek, tarife hakkında görüşü alınır. Ancak, oda yetkilisinin oy kullanma hakkı yoktur.
(6) Komisyon kararına karşı, kararın kendilerine yazılı tebliğ tarihinden itibaren on gün içinde ilgililer, ticari davaları görmeye yetkili mahkeme nezdinde itirazda bulunabilir. Mahkemenin bu konuda vereceği karar kesindir.”
“Komisyon” başlıklı 7 nci maddesi ise;
“(1)Belediyeler veya o yerin en büyük mülki amiri, yürürlüğe giren fiyat tarifelerini uygun bulmadığı takdirde, ilgili oda veya birlikle anlaşmaya varamazlarsa, onbeş gün içinde o yerin mülki amirinin ya da görevlendireceği yardımcısının başkanlığında, ticaret ve sanayi veya ticaret odasından bir temsilci ile esnaf ve sanatkârlar odaları birliği temsilcisinden oluşan bir komisyon kurulur.
(2) Komisyon, başkanın yazılı çağrısı üzerine toplanır ve salt çoğunlukla karar alır. Kararlar gerekçeli olarak alınır. Toplantılarda çekimser oy kullanılamaz.”
şeklindedir.
Yönetmelik maddelerine göre, fiyat tarifelerinin hazırlanması sonrası itiraz süreci, Belediyeler veya o yerin en büyük mülki idare amiri ile sınırlanmış ve fiyat tarifesine olası itirazı çözmek üzere görevli olan Komisyonun oluşumu da yine bu kurumların itirazlarına dayandırılmıştır. Ticari davaları görmeye yetkili mahkeme nezdinde itirazda bulunabilme de yine Yönetmeliğin 7 nci maddesine göre oluşturulan Komisyon üyeleri ve ilgililere tanınmıştır. “İlgililer” ifadesinden ise Belediye, Mülki idare, Oda, Birlik ve Sanayi/Ticaret Odası yetkililerini anlamak gerekecektir.
Bu açıdan bakıldığında oda üyelerinin fiyat tarifelerinin belirlenmesi noktasında bir dahli ve etkileri olmadığı söylenebilecektir. Bu itibarla Esnaf ve Sanatkârlarca Üretilen Mal ve Hizmetlerin Fiyat Tarifeleri Hakkında Yönetmeliğin 5/1 maddesinin son cümlesine ek olarak “Odaca belirlenen fiyat tarifesinin Birliğe gönderilmesiyle birlikte 15 gün Odada ilan edileceği ve üyelerin görüşüne sunulacağı” yönünde bir değişiklik yapılmasının oda üyelerinin meslekleri özelinde katılımcı demokrasinin bir örneğini uygulamaya geçirmesi açısından önemli olduğu düşünülmektedir.