Bilindiği üzere fiyat tarifesi, 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanununun 62 nci maddesine göre odaların yönetim kurulunca hazırlanarak Odalar Birliğinin onayı sonrası uygulamaya giren ve esnaf ve sanatkârlarca üretilen mal ve hizmetler için uygulanacak azami fiyat hadlerini gösteren belgedir.
Esnaf ve sanatkârlarca üretilen mal ve hizmetlerin fiyat tarifelerinin belirlenmesine, uygulanmasına ve denetlenmesine dair usul ve esasları düzenlemek amacıyla Esnaf ve Sanatkârlarca Üretilen Mal ve Hizmetlerin Fiyat Tarifeleri Hakkında Yönetmelik yayımlanmıştır.
Esnaf ve Sanatkârlarca Üretilen Mal ve Hizmetlerin Fiyat Tarifeleri Hakkında Yönetmeliğin “Fiyat tarifelerinin bulundurulacağı yerler” başlıklı 9 uncu maddesinde;
“(1) Üretilen mal ve hizmetin özelliklerine ve tüketiciye sunuluş biçimlerine göre, tarifelere ilişkin belge, levha, panolar ve benzerleri, mal ve hizmetin sunulduğu işyerinde veya doğrudan üretilen mal üzerinde, tüketiciler veya ilgililerce rahatlıkla görülebilecek ve okunabilecek şekilde asılır, takılır, bulundurulur veya yapıştırılır.
(2) Üyeler onaylanan fiyat tarifelerini ilgili odadan temin etmeden, fiyat tarifesinde yer alan yeni ücretleri uygulayamazlar.”
hükmüne ve “Tarifelerin denetimi” başlıklı 11 inci maddesinde de;
“(1) Kanunun 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (l) bendi gereğince tarifelerin bulundurulup, bulundurulmadığı ve tarifelere uyulup uyulmadığı, o esnaf ve sanatkârın kayıtlı olduğu odaca denetlenir. Oda veya birlik bünyesinde denetimle ilgili olarak gerektiğinde geçici veya sürekli uzman personel istihdam edilebilir.
(2) Yapılan denetim sonucunda, herhangi bir şekilde mevzuata aykırılık tespit edildiği takdirde İşyeri Denetim Tutanağı (Ek-1) üç nüsha olarak düzenlenir.
(3) Düzenlenen İşyeri Denetim Tutanağının bir nüshası ilgiliye, bir nüshası ilgilinin mensubu olduğu odaya, bir nüshası da birlik disiplin kurulunca ilgili hakkında gerekli işlem yapılmak üzere ilgili birliğe intikal ettirilir.
(…)”
hükmüne, “Cezaî şartlar” başlıklı 12 nci maddesinde ise;
“(1) Bu Yönetmelikte düzenlenen hususlara uymayanlar hakkında Kanunun 24 üncü maddesi hükümleri gereğince işlem yapılır. İlgililerin genel hükümler çerçevesinde sorumlulukları saklıdır.”
hükmüne yer verilmiştir.
5362 sayılı Kanunun 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (l) bendi gereğince, tarifelerin bulundurulup, bulundurulmadığı ve tarifelere uyulup uyulmadığı, o esnaf ve sanatkârın kayıtlı olduğu oda yönetim kurulunun görevleri arasında sayılmaktadır.
5362 sayılı Kanunun “Oda yönetim kurulunun görev ve yetkileri” başlıklı 11 inci maddesinde;
“l) Oda üyelerince üretilen mal ve hizmetlerin kalitesini, standartlarına ve sağlık koşullarına uygun şekilde üretilip üretilmediğini ve ücret tarifelerine uyulup uyulmadığını ilgililerin başvurusu üzerine veya doğrudan veya uzman kimseler aracılığı ile kontrol etmek, ayrıca meslekî teamüle aykırı davranışları belirlenen üyelere yazılı ihtarda bulunmak, tekrarı halinde ilgilileri birlik disiplin kuruluna bildirmek, tüketicilerin korunması için gerekli tedbirleri almak ve üyeleri hakkında bu konuda odaya yapılan şikâyetleri incelemek.”
yönetim kurulunun görevleri arasında sayılmıştır.
Dolayısıyla 5362 sayılı Kanun ve ilgili Yönetmelikte, oda üyelerinin fiyat tarifelerini kullanmaları zorunlu tutulmuş aksi halde kişinin yeni fiyatları uygulaması yasaklanmış ve ayrıca işyerinde denetim yapılarak fiyat tarifesinin uygun yerde bulundurulmadığının tespiti halinde anılan Kanunun 24 üncü maddesi hükümleri gereğince disiplin hükümlerine göre işlem yapılacağı düzenlenmiştir. Bu konudaki yetki ve sorumluluk sahibi ise 5362 sayılı Kanunun 11 nci maddesinin “l” bendi gereği Oda yönetim kurulu olarak belirlenmiştir.
5362 sayılı Kanunun 24 üncü maddesi uyarınca çıkarılan Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Disiplin Kurulu Yönetmeliğinin “Para cezası” başlıklı 8 inci maddesinde;
“Üyenin, Bakanlık, o yer idare amiri, esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluşları tarafından mevzuata uygun olarak alınmış kararlara aykırı hareket etmesi ve mükerrer kınama cezası almasından dolayı, para cezası ile cezalandırılmasıdır. Para cezaları birliğe gelir kaydedilir. Verilecek para cezası Kanunun 61 inci maddesine göre belirlenen yıllık aidatın iki katıdır. Üyenin para cezası verilmesini gerektiren eylem ve davranışlarının, aynı eylem ve davranış olmasına bakılmaksızın bir yıl içinde tekrarında, verilecek ceza yıllık aidatın beş katı olarak uygulanır.”
denilmektedir.
Dolayısıyla oda tarafından mevzuata uygun alınmış “fiyat tarifesi belirlenmesine ilişkin” karara uyulmaması anlamına gelecek fiyat tarifesinin alınmaması ve kullanılmamasının yaptırımı disiplin cezaları arasındaki “para cezası” olarak belirlenen yıllık aidatın iki katı olan para cezasıdır. Bu hale göre fiyat tarifesi kullanmayan üyenin tespiti halinde bu cezanın uygulanması gerekecektir.
Yapılan bu açıklamalar karşısında Oda tarafından belirlenmesi halinde fiyat tarifesinin oda üyeleri tarafından satın alınarak kullanılmasının zorunlu olduğu, bu durumun isteğe bırakılmadığı, kullanılmadığının tespiti halinde tutanak tutularak gerekli yaptırımın öngörüldüğü, hatta tarife almayanların yeni fiyatları uygulamalarının yasaklandığı, dolayısıyla fiyat tarifesinin alınmasının üyenin menfaatine olduğu anlaşılmaktadır.
Öte yandan, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 54 üncü maddesinde, perakende satışa arz edilen malların veya ambalajlarının yahut kaplarının üzerine kolaylıkla görülebilir ve okunabilir şekilde tüketicinin ödeyeceği tüm vergiler dâhil satış fiyatını ve birim fiyatını gösteren, üretim yeri ve ayırıcı özelliklerini içeren etiket konulmasının, etiket konulması mümkün olmayan hâllerde aynı bilgileri kapsayan listelerin görülebilecek şekilde uygun yerlere asılmasının zorunlu olduğu, hizmetlerin tarife ve fiyatlarını gösteren listelerin de bu madde hükmüne göre düzenlenerek asılacağı, Bakanlık, belediyeler ve ilgili odalar, bu madde hükümlerinin uygulanması ve izlenmesine ilişkin işleri yürütmekle görevli oldukları belirtilmiştir.
Kanunun bu maddesine dayanarak Belediyelere ve Odalara verilen görevin fiyat etiketi ve/veya fiyat listelerinin denetimi olduğunu söyleyebiliriz. Diğer bir ifadeyle ilgili esnafın veya işyeri sahibinin Odadan aldığı Fiyat Tarifesi dışında mal ve hizmetleri için fiyat etiketi ve/veya fiyat listesi kullanması halinde Fiyat Tarifesi, Etiket Yönetmeliği kapsamında denetlenmeyecektir.