ESNAF VE SANATKARLARA DİSİPLİN CEZASI VERİLEBİLİR Mİ?
29.01.1999 tarihli ve 23595 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Disiplin Kurulu Yönetmeliği yürürlükten kaldırılarak yerine 14.12.2023 tarihli Resmi Gazetede yine aynı isimle yeni Yönetmelik yayımlanmıştır.
Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Disiplin Kurulu Yönetmeliğinin(Yönetmelik) amacı, birliğe bağlı oda üyelerinin mesleki faaliyetleri sırasında meslek ahlakı ile bağdaşmayan hareket ve işlemleri ile müşterisine karşı mesleki görevlerini yapmayan veya görevinin gerektirdiği dürüstlüğe uygun şekilde davranmayanlar hakkında verilecek disiplin cezalarının, disiplin soruşturmalarının yürütülmesinin, disiplin kurulunun kuruluş ve işleyişinin usul ve esaslarını düzenlemektir.
Disiplin kurulu Birlikler bünyesinde, oda sayısı 50 ve daha az olanlarda üç, 51 ve daha fazla olanlarda beş kişiden oluşmakta ve genel kurul üyeleri arasından dört yıl süreyle görev yapmak üzere asil ve aynı sayıda yedek üye olmak üzere seçimle belirlenmektedir.
Disiplin kurulu, Kanuna uygun olarak yapacağı ilk toplantısında kendi üyeleri arasından aynı zamanda disiplin kurulunun temsilcisi de olacak bir başkan seçmektedir.
Birlik Disiplin Kurulu şikayet üzerine soruşturmaya başlamaktadır. Şikayetler, mağdur olduğunu iddia eden kişiler tarafından, 5362 sayılı Kanunun 24 üncü maddesi çerçevesinde müştekinin ikamet ettiği yerdeki herhangi bir meslek odasına, birliğe ya da doğrudan birlik disiplin kuruluna yapılabilmektedir.
Şikayetler durumu açıklayan bir yazı ile yapılır ve yazının ekinde şikayeti gerektiren olaylara ilişkin tüm belgeler sunulur. Gerekli durumlarda şikayet ve ilgili belgeler disiplin kurulu sekretaryasına şifahi beyanla da intikal ettirilebilir. Bu durumda tutulacak bir tutanak altı şikayetçi tarafından imzalanır.
Disiplin kurulu incelemesi
Disiplin soruşturmasının açılmasını gerektiren hallerde doğrudan disiplin kuruluna intikal ettirilen şikayetlerde disiplin kurullarınca, birliğe intikal ettirilen şikayetlerde ise birliğin sevk ettiği evrak üzerinden ilk inceleme yapılır.
Disiplin kurulu yapacağı inceleme sonucunda hasıl olan kanaate göre dosya üzerinden karar verir. Disiplin kurulunun lüzum görmesi halinde ilgili tarafların huzurda dinlenmesi ve açıklama istenmesi mümkündür.
İlgili mercilerle yapılan yazışmalardan sonra disiplin kurulu belirli bir günde toplanır. Kurulun görev ve yetki alanına giren hususlar kurul üyelerinin yarıdan bir fazlasının katılımıyla yapılacak toplantıda hazır bulunanların çoğunluğuyla karara bağlanır. Disiplin kurulunun gündeminde olan konuları ilk toplantıda karara bağlaması esastır. Disiplin kurulu, kendisine intikal eden ihbar ve şikayetleri en çok bir ay içinde soruşturmaya başlar ve araştırmayı en geç üç ay içinde sonuçlandırır.
Öte yandan, Birlik başkanlığı veya disiplin kurulu mümkün olan hallerde her iki tarafı uzlaştırabilir.
Disiplin kurulunca verilecek cezalar
Disiplin Kurulunca, birliğe bağlı odaların üyeleri hakkında, 5362 sayılı Kanunun 24 üncü maddesi uyarınca verilecek disiplin cezaları ile bu cezaları gerektiren fiil ve davranışlar şunlardır:
1-Uyarma cezası
Meslek şeref ve haysiyetine uygun düşmeyen hareketleri olan, odaya ilişkin üyelik görev ve yükümlülüklerini yerine getirmeyen, üyesi olduğu oda ve diğer esnaf ve sanatkâr meslek kuruluşlarının itibarını zedeleyici fiilde bulunan ve sözler sarf eden, müşteri veya diğer kişilerle olan ilişkilerinde terbiye ve nezakete aykırı davranışlarda bulunan üyenin, meslekî faaliyetinde ve davranışlarında daha dikkatli olması gerektiğinin yazı ile bildirilmesidir.
Ancak fiillerin bir yıl içinde tekrarlanması halinde bir üst ceza olan kınama cezası verilir.
2-Kınama cezası
Müşterilerine ve diğer kişilere olan taahhütlerini yerine getirmeyen veya bunlara karşı haksız ithamda bulunan, müşterilerini ve diğer kişileri kandıran, nizami ölçü ve tartı aletlerini bilerek kullanmayan üyeye meslekî faaliyetinde ve davranışlarında kusurlu olduğunun yazı ile bildirilmesidir. Üye, bir yıl içinde kınama cezasını gerektiren fiili tekrarlaması halinde para cezası ile tecziye edilir.
3-Para cezası
Üyenin, Bakanlık, o yer idare amiri, esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluşları tarafından mevzuata uygun olarak alınmış kararlara aykırı hareket etmesi ve mükerrer kınama cezası almasından dolayı, para cezası ile cezalandırılmasıdır. Para cezaları birliğe gelir kaydedilir. Verilecek para cezası Kanunun 61 inci maddesine göre belirlenen yıllık aidatın iki katıdır. Üyenin para cezası verilmesini gerektiren eylem ve davranışlarının, aynı eylem ve davranış olmasına bakılmaksızın bir yıl içinde tekrarında, verilecek ceza yıllık aidatın beş katı olarak uygulanır.
Kesinleşen para cezaları, makbuz karşılığında ilgiliden tahsil edilir ve birliğe gelir kaydedilir.
4-Odadan geçici ve uzun süreli çıkarılma cezaları
Üyenin, esnaf ve sanatkâr sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde, huzur, sükûn ve çalışma düzenini bozucu eylem ve davranışlarda bulunması karşısında oda üyeliğinden geçici veya uzun süreli olarak çıkarılması, bu süre içerisinde meslekî faaliyetini yürütememesidir.
Geçici çıkarma cezası bir aydan az, altı aydan fazla; uzun süreli çıkarma cezası altı aydan az, iki yıldan fazla olamaz.
Savunma ve tebligat
Yapılacak disiplin soruşturmasında isnat olunan eylem ve davranışların ilgililere fiili ve hukuki bir sakınca yoksa aynen, aksi halde geniş bir özetinin yazılı olarak bildirilmesi, savunma istenmesi, savunma için tebliğden itibaren en az yedi günlük süre tanınması zorunludur. Üyenin yazılı savunması alınmadan disiplin cezası verilemez.
Savunmaya ilişkin tebligata rağmen şikayet olunan kişi yazılı savunma vermezse bu hakkından vazgeçmiş sayılır. Bu durumda mevcut belge, bilgi ve yapılacak tahkikatın sonucuna göre hareket edilir.
Kararlar
Disiplin kurulu kararları;
a) İlgilinin isim ve adresi,
b) İddiaların mahiyeti,
c) İncelenen konuların özeti,
ç) Gerekli sebepler ile hükmün dayanağı kanun, statü ve yönetmelik maddeleri,
d) Sonuç hükmü,
e) Kararın herhangi bir şekilde yayımlanıp yayımlanmayacağı,
hususlarını ihtiva edecek şekilde tanzim olunur ve kararların toplantıya iştirak eden başkan ve üyeler tarafından çoğunluk veya oybirliği ile alındığı belirtilir. Kararlarda çekimser kalınamaz.
Disiplin kurulunca alınan kararlar taraf sayısından bir fazla nüsha olarak tanzim edilir. Kararların bir nüshası dosyasına konur. Diğer nüshalar adli tebligat usulüne göre taraflara duyurulmak üzere birlik yönetim kuruluna zimmetle verilir.
Tebliğ ve itiraz
Disiplin kurulunca verilen cezalar on gün içinde ilgililere yazılı olarak tebliğ edilir. İlgililerin bu kararlara karşı itirazına ilişkin olarak Kanunun 24 üncü maddesinin beşinci fıkrası hükümleri uygulanır.
Kanunun 24/5 maddesi aynen; “Disiplin kurulunca verilen cezalar on gün içinde ilgililere yazılı olarak tebliğ edilir. İlgililer bu karara karşı tebellüğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde yetkili idare mahkemesine dava açabilirler. Davanın açılmış olması idarece verilen cezanın yerine getirilmesini durdurmaz. Dava, zaruret görülmeyen hallerde, evrak üzerinden inceleme yapılarak en kısa sürede sonuçlandırılır. Yetkili idare mahkemesince verilen kararlara karşı bölge idare mahkemesine başvurulabilir. Bölge idare mahkemesinin verdiği kararlar kesindir.” şeklindedir.
Kanun maddesinde anlaşılacağı üzere, kesinleşen disiplin cezalarına karşı iari yargı yolu açık olup ilgililer kararın kendisine ulaşma tarihinden itibaren 15 gün içinde yetkili idare mahkemesine dava açabilecektir.