5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu’nun “Tanımlar” başlıklı 3/1-a maddesinde, esnaf ve sanatkâr;
“İster gezici ister sabit bir mekânda bulunsun, Esnaf ve Sanatkâr ile Tacir ve Sanayiciyi Belirleme Koordinasyon Kurulunca belirlenen esnaf ve sanatkâr meslek kollarına dahil olup, ekonomik faaliyetini sermayesi ile birlikte bedenî çalışmasına dayandıran ve kazancı tacir veya sanayici niteliğini kazandırmayacak miktarda olan, basit usulde vergilendirilenler ve işletme hesabı esasına göre deftere tabi olanlar ile vergiden muaf bulunan meslek ve sanat sahibi kimseler”
şeklinde tanımlanmıştır.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4/1-b maddesi kapsamında (mülga Bağ- Kur) kendi nam ve hesabına faaliyette bulunan esnaf ve sanatkarlar sigortalı olabilmektedir.
Bu kapsamda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışan;
-Köy ve mahalle muhtarları,
-Gelir vergisi mükellefleri,
– Gelir vergisinden muaf olan esnaf ve sanatkârlar,
– Şirket ortakları,
– Tarımsal faaliyette bulunanlar,
– Jokey ve antrenörler,
– İsteğe bağlı sigortalı olanlar (5510 sayılı K. 50. md.)
Eski tanımıyla Bağ-kur kapsamında sigortalıdır. Diğer bir ifadeyle gelir vergisi mükellefi olan ve gelir vergisinden muaf olan esnaf ve sanatkârlar, 5510 sayılı SSGSS Kanununun 4/1-b maddesi kapsamında yer almaktadır
Sosyal Güvenlik Kurumu Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü’nün “4/b Sigorta Primleri Hakkında Bilgilendirme” konulu yazısında yer verilen bilgiler aşağıdaki gibidir.
-Sigorta Primleri Nasıl Hesaplanır?
Primler sigortalılarca belirlenen prime esas günlük kazanç tutarına prim oranlarının uygulanması neticesinde hesaplanır. Aylık kazanç tutarının alt sınırı asgari ücret, üst sınırı ise asgari ücretin 7,5 katıdır.
Prim oranları; %20 uzun vadeli sigorta prim oranı, %12,5 genel sağlık sigortası (GSS) prim oranı, %2 kısa vadeli sigorta prim oranı olmak üzere toplam %34,5 oranındadır.
Ancak isteğe bağlı sigortalılar kısa vadeli sigorta primi ödemezler ve GSS prim oranları da %12 olduğundan toplam prim oranları %32’dir.
-2024 Yılında Ne Kadar Prim Ödenecek?
Asgari ücret üzerinden kazanç beyanında bulunan bir 4/b sigortalısının 2024 yılında ödeyeceği prim tutarı 20.002,5x (34,5/100) = 6.900,86 TL’dir. Prim ödemelerinde üst sınır ise bu tutarın 7,5 katıdır.
-Prim Ödemelerinde Teşvik Uygulamaları Nelerdir?
4/b (mülga Bağ-Kur) kapsamındaki sigortalılara yönelik iki adet teşvik uygulaması bulunmaktadır.
-5 Puan Teşviki
İsteğe bağlı sigortalılar ve muhtar sigortalılar hariç 4/b sigortalıları prim teşvikinden yararlanabilmektedir. 2024 yılında bu teşvikten faydalanan bir sigortalının ödeyeceği aylık asgari prim tutarı 5.900,73 TL olmaktadır.
5 Puan Prim Teşvikinden Yararlanma Şartları Nelerdir?
-Primlerin yasal süresi içinde ödenmesi,
–Prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcunun bulunmaması ya da borçların taksitlendirilmiş/yapılandırılmış ve taksitlendirmenin/ yapılandırmanın devam ediyor olması gerekmektedir.
5 Puan Prim Teşvikinden Yararlanmak İçin Talepte Bulunmak Gerekli mi?
Primlere uygulanan 5 puanlık indirimden sigortalılar otomatik olarak yararlandırılmakta olup herhangi bir başvuru gerekmemektedir.
–Genç Girişimci Teşviki
Genç girişimci teşviki 01.06.2018 tarihinden itibaren uygulanmaya başlanmıştır. Uygulama ile ilk defa vergi mükellefi olarak 4/b kapsamında sigortalı sayılan gerçek kişilerin sigorta primleri, tescil tarihinden itibaren bir yıl süreyle prime esas kazanç alt sınırı üzerinden Hazine tarafından karşılanmaktadır.
Genç Girişimcilere Sağlanan Sigorta Prim Teşvikinden Yararlanma Şartları Nelerdir?
-İlk defa 5510 sayılı Kanunun 4/1-b(1) maddesi kapsamında gelir vergisi mükellefiyeti sebebiyle sigortalı olmak,
-Mükellefiyet başlangıç tarihi itibarıyla 18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük olmak.
Genç Girişimcilere Sağlanan Sigorta Prim Teşviki İçin Başvuru Nasıl ve Nereye Yapılacaktır?
Sigorta prim teşvikinden yararlanmak isteyen sigortalıların tescil işlemleri, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 20 nci maddesi kapsamında bağlı bulundukları vergi dairesinden temin edecekleri “Genç Girişimcilerde Kazanç İstisnası” belgesi ile bağlı bulundukları sosyal güvenlik il/merkez müdürlüklerince yapılmaktadır.
Prim Ödemeleri Nereye ve Ne Zaman Yapılmaktadır?
Sigortalılar primlerini, primin ait olduğu ayı takip eden ayın son gününe kadar Kurumun anlaşmalı olduğu banka ve finans kurumları aracılığıyla ödeyebilmektedir.
Ancak kendi nam ve hesabına tarımsal faaliyeti sebebiyle 4/b kapsamında sigortalı olan tarım sigortalıları diğer 4/b sigortalılarından farklı olarak primlerini altı aylık dönemler halinde (Ocak-Haziran ve Temmuz-Aralık) ödeyebilmektedir. Bu şekilde ilk 6 aylık primlerin son ödeme tarihi ilgili yılın 31 Temmuz günü, ikinci altı aya ait primlerin son ödeme tarihi ise takip eden yılın 31 Ocak günü olmaktadır.
Uygulama ile tarım sigortalılarına mahsul hasat ve satış dönemlerindeki farklılıklar sebebiyle toplu prim ödeme imkânı sunulmakta ve altı aylık dönemlerde gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanmaksızın prim ödeme imkânı sağlanmış olmaktadır.