Ticaret Bakanlığı olarak, ikinci el otomotiv sektöründe kayıt dışı ticari faaliyetlerin önüne geçilmesi ile elektronik ortamda hizmet sunan ilan platformlarında kimliği belli olmayan üyelikler üzerinden yayımlanan gerçeğe aykırı, aldatıcı veya sahte taşıt ilanlarının ve spekülatif fiyat artışları ile tüketici mağduriyetlerinin önlenmesi amacıyla çalışmalar yürütülmektedir.
İkinci el otomotiv ticareti sektöründe ticari faaliyetlerin ehil kişilerce yapılmasının sağlanması ve bu piyasada kayıt dışılığın ortadan kaldırılması amacıyla Ticaret Bakanlığınca yapılan düzenlemeler uyarınca ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal edenlerin Ticaret Bakanlığından yetki belgesi alma zorunluluğu bulunmaktadır. Bu kapsamda, Ticaret Bakanlığınca 2024 yılında 26.627 işletmeye ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti yetki belgesi düzenlenmiştir.
Ticaret Bakanlığı web sitesinde 04.02.2025 tarihinde yapılan açıklamada, İkinci el otomotiv sektöründe sahte taşıt ilanlarının önlenmesi ve tüketici mağduriyetlerinin önüne geçilmesi amacıyla geçtiğimiz dönemde Ticaret Bakanlığınca ilan platformlarına kimlik ve yetki doğrulama yükümlülüğü getirildiği ve bu yükümlülüklerin hayata geçirilebilmesini teminen Elektronik İlan Doğrulama Sistemi (EİDS) kurulduğu belirtilmiştir.
İlan platformları ve EİDS arasında kurulan entegrasyon ile 1 Kasım 2023 tarihinden itibaren taşıt ilanlarında kimlik doğrulaması yapılmakta olup kimlik bilgilerini doğrulamayan kişilerin ilan platformları üzerinden ilan vermelerinin önüne geçilmiştir.
Bilindiği üzere 31 Ağustos 2023 tarihinde Mülga İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelikte değişikliğe gidilerek, başkalarına ait taşıtların satışına yönelik ilanlara elektronik ortam sağlayan gerçek veya tüzel kişilere;
– Üyelikten veya ilanın yayımlanmasından önce ilan vermek isteyen gerçek kişinin adı, soyadı ve T.C. kimlik numarası ya da yabancı kimlik numarası ile telefon numarasını; tüzel kişinin unvan ve telefon numarasını doğrulama; doğrulanmış bilgilerin güncelliğini koruma ve bu bilgileri saklama,
– İlanı yayımlamadan önce ilana konu taşıtın ilan veren üyeye veya bu üyenin gerçek kişi olması halinde birinci ve ikinci derece kan hısımlarına veya eşine ait olduğunu ya da ilanı veren üyenin ilana konu taşıt sahibi tarafından yetkilendirildiğini doğrulama,
yükümlülüğü getirilmiş ve bahse konu düzenlemeler 1 Kasım 2023 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Söz konusu düzenlemeler 27.08.2024 tarihli ve 32645 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelikte de korunmuştur.
Anılan düzenlemeler ile elektronik ortamda hizmet sunan ilan platformlarında kimliği belli olmayan üyelikler üzerinden yayımlanan gerçeğe aykırı, aldatıcı veya sahte taşıt ilanlarının önlenmesi, bu alanlarda ilan kirliliği ile ilanlardaki bilgi kirliliğinin engellenmesi ve taşıtlarda spekülatif fiyat artışlarının önüne geçilmesinin hedeflenmiştir.
Bahse konu düzenlemelere aykırı hareket edenler hakkında 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 12 nci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi uyarınca, 2025 yılı itibarıyla her bir aykırılık için 228 bin Türk lirasına kadar idari para cezasının uygulanması öngörülmüştür.
Anılan düzenlemelerle getirilen yükümlülüklerin hayata geçirilebilmesini teminen Bakanlıkça otomotiv sektörü temsilcileri, ilan platformu temsilcileri ve Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi yetkilileri ile gerçekleştirilen toplantılar neticesinde, ilk aşamada, taşıt ilanı vermek isteyen gerçek veya tüzel kişilerin kimlik doğrulamaları ilan platformlarının entegrasyonu ile Ticaret Bakanlığı’nın bünyesinde kurulan Elektronik İlan Doğrulama Sistemi (EİDS) üzerinden yapılmaya başlandığı, bununla birlikte, ikinci aşama olan yetki doğrulama sürecine ilişkin Bakanlıkça, taşıt malikinin tespitine yönelik Türkiye Noterler Birliği; hısımlık tespitine yönelik ise Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü ile ortak çalışmalar yürütülerek sürece yönelik sistem geliştirmeleri ve entegrasyonların tamamlandığı; anılan çalışmalar neticesinde Bakanlığın birimleri ile E-Devlet Kapısı Entegrasyon Birimince gerçekleştirilen teknik çalışmaların ise sonuna gelindiği anlaşılmıştır.
Bu kapsamda, Ticaret Bakanlığınca yapılan açıklamada, e-Devlette bir yetkilendirme ekranın oluşturulduğu, bu ekranda;
– Malikin gerçek kişi olması halinde kendisine, tüzel kişi olması halinde ise yetkili temsilcisi olduğu tüzel kişiye ait taşıtların listelenmesi,
– Malikin/yetkili temsilcinin ilana konu etmek istediği taşıtı seçebilmesi,
– Taşıtın seçilmesi sonrası İkinci El Motorlu Kara Taşıtları Ticareti Bilgi Sistemi (İETTS) kayıtlarına istinaden (yetki süresi belirlenerek) ilanı verecek (yetkilendirilmek istenen) yetki belgeli galeri işletmesinin seçilmesi işlemleri sonrası yetkilendirme işleminin gerçekleştirileceği, bu itibarla, söz konusu uygulamanın devreye alınmasıyla, sadece yetki belgeli işletmelerin yetkilendirilebilmesinin mümkün olacağı ve yetki belgesiz galeri işletmelerince ilan girişinin yapılamayacağı belirtilmiştir.
Yine Bakanlığın aynı açıklamasında, ilan platformlarının EİDS’ye entegre olabilmeleri amacıyla Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan EİDS Entegrasyon Dokümanı – Faz 1 ve EİDS Entegrasyon Dokümanı – Faz 2’nin ilgili kurumlara gönderildiği, söz konusu sisteme ilişkin teknik soru, sorun, görüş veya önerilerin eids@ticaret.gov.tr e-posta adresine iletilmesi gerektiği bildirilmiştir.
Bununla beraber, hem ilan platformları hem de sektör temsilcileri ile yapılan değerlendirmeler neticesinde ikinci fazın uygulamaya geçmesine ilişkin esasların belirlendiği, buna göre;
1. İlan platformlarınca, EİDS 2. Faz yetki doğrulama uygulamasına ilişkin teknik çalışmaların tamamlandığı ve 1 Ocak 2025 tarihi itibarıyla uygulama, yetki doğrulaması yapılmadan ilan verilemeyecek şekilde devreye alındığı,
2. Doğrulama yapılarak yayımlanan ilanlarda “EİDS’den yetki doğrulamasının yapıldığı” yönünde bir logoya/ibareye yer verileceği,
3. EİDS yetkilendirme sürecinde aynı taşıta ilişkin birden fazla galeri işletmesinin yetkilendirilmesi mümkün olacağı, ancak ilan platformlarında yayımlanan ilanlarda aynı taşıta ilişkin başka bir ilan bulunması durumunda diğer ilanlara ait fiyat bilgilerine ve bu ilanlara ulaşmayı sağlayan kısayollara/linklere yer verileceği,
4. E-Devlet yetkilendirme ekranında taşıt sahibi tarafından verilen yetkinin iptalinin mümkün olacağı ancak yetkilendirmenin iptali halinde ilanın otomatik olarak yayımdan kalkmayacağı;
– İlanın yayımdan kalkacağı tarihin yetkilendirmenin sona ereceği tarihten önce olması halinde ilanın yayından kalkacağı tarihe kadar ilanda gerçekleştirilecek değişikliklerde sorgulamanın yapılmayacağı, ilanın yayımdan kalkacağı tarihte ilanın yenilenmesi durumunda yetkilendirmeye ilişkin sorgulamanın tekrar gerçekleştirileceği ve sorgunun olumsuz dönmesi halinde ilanın yenilenemeyeceği,
– Yetkilendirmenin sona ereceği tarihin ilanın yayımdan kalkacağı tarihten önce olması halinde yetkilendirmenin sona ereceği tarihe kadar ilanda gerçekleştirilecek değişikliklerde sorgulama yapılmayacağı, yetkilendirmenin sona ereceği tarihte yetkilendirmeye ilişkin sorgulama tekrar gerçekleştirileceği ve sorgunun olumsuz dönmesi halinde ilanın yayımdan kaldırılacağı,
5. Yetkilendirme ekranında taşıt sahibi tarafından yapılacak yetkilendirmenin süresinin asgari 3 ay olacağı, verilen yetkinin süresinin taşıt sahibince aynı ekrandan uzatılabileceği,
6. EİDS sorgusu sonucu ilan platformuna dönülecek marka, ticari ad ve model yılı bilgilerinin değiştirilemeyecek şekilde ilanda yer alacağı,
7. Uygulama devreye alındığı anda yayında olan ilanların yayımda kalmaya devam edeceği, ancak yayımda olan ilanların yenilenmesi durumunda EİDS üzerinden yetkilendirmeye ilişkin sorgulamanın gerçekleştirileceği,
bildirilmiştir.
Üye Kimlik Doğrulama İşlemi
EİDS sistemi kapsamında başkalarına ait ikinci el motorlu kara taşıtlarının ve taşınmazların satışına yönelik ilanlara elektronik ortam sağlayan tüm gerçek veya tüzel kişilere;
-Üyelikten veya ilanın yayımlanmasından önce ilan vermek isteyen gerçek kişinin adı, soyadı ve T.C. kimlik numarası ya da yabancı kimlik numarası ile telefon numarasını; tüzel kişinin unvan ve telefon numarasını doğrulama; doğrulanmış bilgilerin güncelliğini koruma ve bu bilgileri saklama,
– İlanı yayımlamadan önce ilana konu taşıtın/taşınmazın ilan veren üyeye veya bu üyenin gerçek kişi olması halinde birinci ve ikinci derece kan hısımlarına veya eşine ait olduğunu ya da ilanı veren üyenin ilana konu taşıt/taşınmaz sahibi tarafından yetkilendirildiğini doğrulama,
yükümlülüğü getirilmiştir.
Bu kapsamda gerçek ve tüzel kişilerin üyeliklerinin doğrulanması EİDS üzerinden E-Devlet entegrasyonu ile yapılacaktır.
İlanlara elektronik ortam sağlayan tüm gerçek veya tüzel kişiler tarafından ilan verecek gerçek ve tüzel kişilerin doğrulaması SSO yöntemi ile yapılacaktır.
Üye Kullanıcı Kodu Üretimi ve Sorgulama
E-devlet üzerinden giriş yapan kullanıcıya ilişkin kullanıcı kodu üretilmesine engel olacak bir durum olmadığı takdirde ilgili kod EİDS tarafından üretilerek kullaniciKodu parametresi ile dönüş yapılacaktır. Her bir kullanıcı için tekil bir Guid (genel benzersiz tanımlayıcı) kodu dönülecektir.
Kullanıcı kodunun üretilmesine engel bir durum(şirket yetkilisi olmama vb.) var ise kullaniciKodu parametresi boş olarak dönülecek ve hata mesajı ve hata kodu parametreleri ile işlem sonucuna ilişkin mesaj iletilecektir.
Kullanıcı doğrulama işlemi sonrasında elde edilecek yetki kodu ve diğer parametreler ilgili servise istek gönderilerek kullanıcıya ait kullanıcı kodunun sorgulanması gerekmektedir.
İlgili servisin tüketilebilmesi için kurum tarafından firmalar özelinde sağlanmış olan “Basic Authentication” bilgilerinin kullanılması gerekmektedir.
EİDS Araç Yetki Doğrulaması
Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmeliğin 22 inci maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendi uyarınca, ilana konu taşıtın ilan veren kişiye veya ilan verenin gerçek kişi olması halinde birinci ve ikinci derece kan hısımlarına veya eşine ait olduğunu ya da ilanı veren kişinin ilana konu taşıt sahibi tarafından yetkilendirildiğini ilanı yayımlamadan önce Bakanlığın elektronik sistemleri üzerinden doğrulanması zorunludur.
İlgili düzenleme kapsamında araçların satış işleminde ilan firmasının ilanı yayımlamadan önce Ticaret Bakanlığı üzerinde aracın ilanına yetkili olduğunun teyidi amacıyla API (uygulama programlama arabirimi) servis tüketimi yapacaktır. Bu kapsamda EidsAracApi API servisi tüketilecektir.
İlgili servisin tüketilebilmesi için kurum tarafından firmalar özelinde sağlanmış olan “Basic Authentication”(kimlik doğrulama) bilgilerinin kullanılması gerekmektedir. Ayrıca servisi tüketecek IP Adresinin de kuruma belirtilerek IP bazlı yetkilendirme yapılması gerekmektedir. Halihazırda bir IP yetkilendirmesi var ise ilan firmasının entegre olması talebiyle gerekli erişim yetkisi verilecektir. Ticaret Bakanlığı tarafından bildirilen Firma Kodu ve firma e-posta bilgisi ile beraber erişim talebini firmanın eids@ticaret.gov.tr adresine e-posta ile yollaması gerekmektedir.
Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmeliğin 21 inci maddesinin birinci fıkrasının a bendi uyarınca taşıta ait marka, ticari ad, model yılı bilgilerinin kullanıcı tarafından değiştirilemeyecek şekilde ilanlarda yer alması zorunludur.
1 Nisan 2025 Tarihi İtibarıyla İlan Platformlarında Yetki Doğrulaması Yapılmadan Taşıt İlanı Verilemeyecek
EİDS’nin ikinci aşaması olan yetki doğrulaması ise 04.02.2025 tarihi itibarıyla devreye alınmış olup böylece ilan platformlarındaki taşıt ilanlarının sadece ilana konu taşıt sahibi, taşıt sahibinin birinci ve ikinci derece kan hısımları veya eşi ile taşıt sahibince yetkilendirilen yetki belgeli işletmelerce verilmesi sağlanmıştır. Taşıt sahiplerinin ilan verme konusunda oto galeri işletmelerini yetkilendirmesi e-Devlet Kapısında oluşturulan bir yetkilendirme ekranından gerçekleştirilecektir.
Taşıt ilanlarında yetki doğrulaması uygulaması 04.02.2025 tarihi itibarıyla devreye alınmakla birlikte, 1 Nisan 2025 tarihine kadar bir geçiş süreci öngörülmüştür. Böylece, 1 Nisan 2025 tarihine kadar yetki doğrulaması süreci tamamlanmadan da taşıt ilanı verilebilecekken geçiş sürecinin sona ermesiyle taşıt ilanlarında yetki doğrulaması zorunlu hale gelecektir.
Dolayısıyla, 1 Nisan 2025 tarihi itibarıyla ilan platformlarında yetki doğrulaması yapılmadan taşıt ilanı verilemeyecek ve bu kapsamda, ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti yetki belgesi bulunmayan oto galeri işletmelerince ilan girişi yapılamayacaktır.
Ticaret Bakanlığınca ilan platformlarına getirilen kimlik ve yetki doğrulaması yükümlülükleri ile sahte ve aldatıcı ilanların ve bu ilanların yol açtığı spekülatif fiyat artışlarının engellenmesi ile tüketici mağduriyetlerinin ve kayıt dışı galericilik faaliyetlerinin önlenmesi amaçlanmaktadır.