I) Esnaf ve Sanatkarın Tanımı ve Basit Usule Tabi Olma
5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu’nun “Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesinde, esnaf ve sanatkâr;
-İster gezici ister sabit bir mekânda bulunsun,
-Esnaf ve Sanatkâr ile Tacir ve Sanayiciyi Belirleme Koordinasyon Kurulunca belirlenen esnaf ve sanatkâr meslek kollarına dahil olup,
-ekonomik faaliyetini sermayesi ile birlikte bedenî çalışmasına dayandıran
-kazancı tacir veya sanayici niteliğini kazandırmayacak miktarda olan,
-basit usulde vergilendirilenler ve işletme hesabı esasına göre deftere tabi olanlar
-vergiden muaf bulunan,
meslek ve sanat sahibi kimseler şeklinde tanımlanmıştır.
Bu tanımdan hareketle, bir kişinin esnaf sayılabilmesi için öncelikle Esnaf ve Sanatkâr ile Tacir ve Sanayiciyi Belirleme Koordinasyon Kurulunun 30.01.2019 tarihli ve 3 sayılı Kararında belirlenen esnaf ve sanatkâr meslek kollarına dahil olması gerekmektedir. Anılan Kararda 11 sektör tanımı içinde 184 meslek tanımı yapılmıştır. Dolayısıyla ilke olarak bu meslekler içinde yer alanlar esnaf ve sanatkar sayılmaktadır. Ancak bu yeterli olmayıp kişinin esnaf ve sanatkar sayılabilmesi için aynı zamanda;
-kazancı tacir veya sanayici niteliğini kazandırmayacak miktarda olmalı,
-basit usulde vergilendirilmeli ve işletme hesabı esasına göre deftere tabi olmalı,
-veya vergiden muaf bulunmalıdır.
5362 sayılı Kanun, esnaf ve sanatkar sayılabilmek için basit usulde vergiye tabi olmayı öngörmüş ve işletme hesabına göre(ikinci sınıf tüccar) defter tutulsa da gerçek usulde vergiye tabi olanları esnaf ve sanatkar saymamıştır.
Gelir Vergisi Kanununa göre ticaret ve sanat erbabı, kazancın tespit usulü bakımından ikiye ayrılmaktadır.
-Basit usulde ticari kazanç elde edenler
-Gerçek usulde (bilanço ve işletme hesabı esası) ticari kazanç elde edenler
İlgili Kanunlarda, Kazançları basit usulde tespit edilen mükelleflere, gerçek usulde vergilendirilen mükelleflerden farklı olarak bir takım kolaylıklar sağlanmıştır.
Gelir Vergisi Kanununun 47 nci ve 48 inci maddelerinde yer alan genel ve özel şartları topluca taşıyanların ticari kazançları basit usulde tespit olunmaktadır.
II) Kazançları Basit Usulde Tespit Olunan Mükelleflerde Defter-Beyan Sistemi
Basit usule tabi olan mükellefler; 1/1/2018 tarihinden itibaren Defter-Beyan Sistemini kullanmak zorundadırlar. Sistem ile kayıtlarını elektronik ortamda tutabilecekler, bildirim ve dilekçeleri elektronik ortamda verebileceklerdir. Basit usule tabi olan mükelleflerin, sistemi kullanmaya başlayacakları takvim yılından önceki ayın son gününe kadar (bu gün dâhil) defterbeyan.gov.tr adresi üzerinden veya gelir vergisi yönünden bağlı bulundukları vergi dairesi aracılığıyla başvuru yapmaları gerekmektedir.
Sisteme, Dijital Vergi Dairesi şifresi ya da vergi dairelerinden alınan “kullanıcı kodu” ve “şifre” bilgileri ile defterbeyan.gov.tr adresi üzerinden giriş yapılacaktır. Defter-Beyan Sistemine ilişkin ayrıntılı açıklamalar 486 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde yapılmıştır.
Konuya ilişkin olarak “www.defterbeyan.gov.tr” adresinde yer alan bilgilere aşağıda yer verilmiştir.
1-)Defter-Beyan Sistemi Nedir?
Serbest meslek erbabı, işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler ile basit usule tabi olan mükelleflerin kayıtlarının elektronik ortamda tutulması, bu mükelleflerden defter tutmak zorunda olanların defterlerinin bu kayıtlardan hareketle oluşturulmasına, saklanmasına ve ibrazına, vergi beyannameleri, bildirim ve dilekçelerin elektronik ortamda Başkanlığın elektronik beyan ve bildirim sistemleri aracılığıyla verilebilmesi amacıyla geliştirilen Sistemdir.
2-) Defter-Beyan Sisteminde Neler Yapılabilir?
Sisteme giriş yapılarak gelir ve gider kayıtları elektronik ortamda gerçekleştirebilir, defterler bu kayıtlardan hareketle elektronik ortamda oluşturabilir, saklanabilir ve beyannameler hazırlanarak ve onaylanabilecektir.
3-) Sistemin Avantajları Nelerdir?
-Bir muhasebe programına ihtiyaç duyulmaksızın internetin olduğu her yerden vergisel ve ticari işlemlerin elektronik ortamda kayıt altına alınabilmesi.
-Kırtasiyeciliği azaltması.
-Defter tasdikine ihtiyaç duyulmaması.
-Defterleri muhafaza etmeye yönelik maliyetlerin ve bürokratik işlemlerin azaltılması.
-Kayıt dışı ekonomi ile etkin bir şekilde mücadele edilmesi.
-Vergiye gönüllü uyum seviyelerinin artırılması.
4-) Defter-Beyan Sistemini Kapsamında Olan Mükellefler Kimlerdir?
-Serbest Meslek Kazancı Elde Eden Mükellefler
-Basit Usule Tabi Mükellefler
-İşletme Hesabı Esasına Göre Defter Tutan Mükellefler
Basit usule tabi mükellefler ile serbest meslek erbapları (noterler ile noterlik görevini ifa ile mükellef olanlar hariç) 1/1/2018, diğer mükellefler ise 1/1/2019 (serbest meslek kazanç defteri yanında işletme hesabı esasına göre defter tutanlar açısından 1/1/2018) tarihinden itibaren Sistemi kullanılması zorunludur.
5-) Basit Usule Tabi Mükelleflerin Başvurularını Kimler Yapabilir?
Basit usule tabi mükellefler başvurularını;
-Kendileri
-Aralarında 486 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin ekinde (Ek:1) yer alan “Defter-Beyan Sistemi Kullanımı Aracılık ve Sorumluluk Sözleşmesi (Meslek Odaları ile Basit Usulde Vergilendirilen Üyeleri İçin)” düzenledikleri meslek odaları,
-340 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekinde yer alan “Elektronik Beyanname Gönderme Aracılık ve Sorumluluk Sözleşmesi” imzaladıkları meslek mensupları,
aracılığıyla yapabileceklerdir.
6-) Basit Usule Tabi Mükellefler Defter-Beyan Sistemini Kullanmak İçin Ne Zamana Kadar Başvuru Yapmak Zorundadır?
Defter-Beyan Sistemini kullanmak zorunda olan mükelleflerin, Sistemi kullanmaya başlayacakları takvim yılından önceki ayın son gününe kadar (bu gün dahil) www.defterbeyan.gov.tr adresi üzerinden veya gelir vergisi yönünden bağlı bulundukları vergi dairesi aracılığıyla başvuru yapmaları gerekmektedir.
Defter-Beyan Sisteminin uygulanmaya başlanmasından sonra mükellefiyet tesis ettiren ve söz konusu Sistemi kullanmak zorunda olan basit usule tabi mükellefler kendileri veya aracılık ve sorumluluk yetkisi verdiği meslek odası veya meslek mensupları aracılığıyla işe başlama bildiriminin verildiği günü izleyen yedinci iş günün mesai saati sonuna kadar ilgili vergi dairesine başvuru yapacaklardır. Söz konusu başvuru işe başlama bildiriminin verildiği günü izleyen yedinci iş gününün sonuna (saat 23.59’a) kadar www.defterbeyan.gov.tr adresi üzerinden de yapılabilecektir.
Basit usule tabi mükelleflerden;
a) Sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlediği veya kullandığı tespit edilenlerin, bu hususun kendilerine tebliğ edildiği tarihi takip eden aybaşından önce,
b) Mevcut işine 193 sayılı Kanunun 51 inci maddesinde belirtilen faaliyetleri ilave edenlerin, bu faaliyetlere ilişkin işe başlama bildiriminin verildiği günü izleyen yedinci iş günü sonuna kadar,
c) Gerçek usulde vergilendirilmekte iken 193 sayılı Kanunun 46 ncı maddesinde yer alan düzenleme gereği basit usule tabi olmayı yazı ile talep eden mükelleflerin ise, anılan maddede belirtilen şartların gerçekleştiği takvim yılının son gününe (bu gün dâhil) kadar kendileri veya aracılık ve sorumluluk yetkisi verdiği meslek odası veya meslek mensupları aracılığıyla www.defterbeyan.gov.tr adresi üzerinden elektronik ortamda veya gelir vergisi yönünden bağlı oldukları vergi dairesine başvuru yapmaları gerekmektedir.
7-) Meslek Odaları Defter-Beyan Sistemi Kapsamında Mıdır?
Meslek odaları Defter-Beyan Sistemini kullanmakla yükümlü olan mükellefler arasında yer almamaktadır. Meslek odaları bu Sistemi sadece, basit usulde vergilendirilen üyelerinin gelir ve giderlerinin kaydedilmesi, beyannamelerinin gönderilmesi için kullanabilecektir.
😎 Meslek Odaları Defter-Beyan Sistemini Kullanabilecek Midir?
5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu kapsamında esnaf ve sanatkârlar tarafından kurulan “Meslek Odaları” basit usulde vergilendirilen üyelerinin kayıtlarının tutulması ve beyannamelerinin gönderilmesi için Sistemi kullanabileceklerdir.
9-) Basit Usule Tabi Mükelleflerin Gelir ve Giderleri Sisteme En Geç Ne Zaman Kaydedilmelidir?
486 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin 7 nci maddesinin üçüncü fıkrası gereğince, basit usule tabi mükelleflerin alış ve giderleri ile satış ve hasılatlarına ilişkin üçer aylık kayıtların, izleyen ayın sonuna kadar Sisteme kaydedilmesi gerekmektedir.
10-) Meslek Mensupları ile Meslek Odalarının Sistemi Kullanmak İçin Bir İşlem Yapmaları Gerekiyor Mu?
Kullanıcı kodu ve şifresi bulunmayan meslek mensupları 340 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekinde yer alan “Elektronik Beyanname Gönderme Aracılık Yetkisi Talep Formu”nu, meslek odaları ise 15 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Sirküleri ekinde yer alan “Basit Usulde Vergilendirilen Mükelleflerin Beyannamelerinin Elektronik Ortamda Gönderilmesine Aracılık Yetkisi Talep Formu”nu doldurmak suretiyle bağlı oldukları vergi dairesine müracaat ederek kullanıcı kodu ve şifre temin edebileceklerdir.
Mükellefler adına Sistem üzerinden işlem yapabilmek için meslek mensuplarının bu mükellefler ile 340 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekinde yer alan “Elektronik Beyanname Gönderme Aracılık ve Sorumluluk Sözleşmesi”ni, meslek odalarının ise 486 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğin ekinde (Ek:1) yer alan “Defter-Beyan Sistemi Kullanımı Aracılık ve Sorumluluk Sözleşmesi (Meslek Odaları ile Basit Usulde Vergilendirilen Üyeleri İçin)”ni imzalamaları ve 340 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin (V-2) numaralı bölümünde düzenlenen usul ve esaslar çerçevesinde Gelir İdaresi Başkanlığına bildirmeleri gerekmektedir.
11-) Basit Usulde Vergilendirilen Mükelleflerin Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi (1001C) Vermesi Gerekiyor Mu?
7338 Sayılı Vergi Usul Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun 26/10/2021 tarihli ve 31640 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Söz konusu Kanun ile 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununa mükerrer 20 nci maddesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki madde eklenmiştir. “Bu Kanuna göre kazançları Basit Usulde tespit olunan mükelleflerin 46 ncı maddeye göre tespit edilen kazançları gelir vergisinden müstesnadır. “ Buna göre basit usulde vergilendirilen mükellefler “Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi” (Beyana Tabi Geliri Sadece Basit Usulde Tespit Edilen Ticari Kazançlardan İbaret Olanlar İçin) (1001C) vermeyeceklerdir. Değerli ziyaretçilerimizin “https://defterbeyan.gov.tr/tr/yardim/basit-usul” internet adresinde merak ettiği sorulara ilişkin cevaplara ulaşması mümkündür.